بعدها، خیلی سال بعد (اگر عمری برای زمین باقی مانده باشد) همین بچه‌ها و نوجوانانی که امروز دعوا بر سر آنهاست، می‌نشینند و برای جوان‌ترها می‌گویند که «آن سال‌های کرونا» چگونه گذشت. همین بچه‌ها، همین نوجوان‌هایی که بعضی‌شان یکی، دو سال آخر دوران دانش‌آموزی را دور از کلاس درس تمام می‌کنند، یا یکی، دو سال اول ورود به مدرسه‌شان را در واقع در خانه و روی مبل و فرش پذیرایی یا تختخواب و اتاق‌های‌شان گذراندند، یک روز خاطرات این روزها را برای بچه‌ها و نوجوان‌های نسل‌های بعد می‌گویند. امروز اما سهم‌شان از تمام این تصمیم‌گیری‌ها و معادلات بازگشایی مدارس نزدیک به هیچ بوده است. در دو سال گذشته رسانه‌ها، مسوولان وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش، انجمن‌های اولیا و مربیان، خبرنگاران و رسانه‌ها، انجمن‌های صنفی معلمان، دولت، مجلس، ستاد مقابله با کروتا و صد و یک نهاد ریز و درشت دیگر مشغول بحث و بررسی بوده‌اند که آن مدرسه‌هایی که آخر بهمن ماه سال 1398 بسته شدند چطور و چگونه باید به فعالیت روزمره‌شان برگردند. در تمام این دو سال، میلیون‌ها دانش‌آموز اغلب بازیگران خاموش این میدان بحث و بررسی بوده‌اند و منتظر برای اینکه ببینند بین خانه و مدرسه چه تصمیمی برای آنها گرفته می‌شود. تنها چند باری در این دو سال پیش آمد که صدای این بخش از معادله «بازگشت به مدرسه یا ماندن در خانه» بلند شود: پیش از کنکور و پیش از امتحانات نهایی پایه‌های نهم و دوازدهم که بخشی از این دانش‌آموزان نگران در فضای حقیقی و مجازی دست به اعتراض زدند که چطور می‌خواهید ما را در اوج موج‌های کرونا در سالن‌های سربسته کنار هم بنشانید که تست بزنیم؟  حالا دیگر خطر کرونا هم که باقی مانده باشد، یک چیز مسلم است: ایران تبدیل به یکی از کشورها با بالاترین میزان تعطیلی فیزیکی مدارس شده است. تاخیر در آغاز روند واکسیناسیون، وضعیت فیزیکی و ازدحام کلاس‌های درس، نبودن تهویه مناسب و لوازم بهداشتی در بسیاری از مدارس (به خصوص مدارس دولتی پرجمعیت یا مدارس دور از مرکز و دور از امکانات مناسب برای امنیت بهداشتی و فیزیکی دانش‌آموزان) البته راهی جز این نمی‌گذاشت که بخش بزرگی از این جمعیت 15 میلیون نفر دانش‌آموزی در خانه‌ها بمانند و به مدد گوشی‌ها و تبلت‌ها به کلاس‌های درس مجازی وصل شوند. هرچند علیرضا کاظمی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش روز پنجشنبه در حاشیه آیین افتتاح بزرگ‌ترین کتابخانه دانش‌آموزی خیرساز کشور در مشهد گفت: «مدارس دیگر کشورهای جهان بدون گره زدن بازگشایی به واکسیناسیون آغاز به کار کردند اما در کشور ما همه ‌چیز کاملا آماده بازگشایی است، زیرا آسیبی که فرزندان به دلیل عدم حضور در فضای آموزش و پرورش و از ناحیه افت کیفیت آموزشی و تربیتی دیده‌اند، خساراتی غیرقابل برآورد و غیرقابل جبران به بار آورده است. افت تحصیلی پنهان نیز خود را در نمرات مستمر دانش‌آموزان نشان می‌دهد به این شکل که کاملا مشخص می‌شود برعکس نمرات امتحانات نهایی، سیر صعودی بی‌نظیری داشته است که نشان از صعود کاذب دارد و این افت با بازگشایی و آغاز فرآیند فعالیت حضوری مدارس مشخص می‌شود.» در این دو سال بسیاری از دانش‌آموزانی که سرپرست آموزش و پرورش (مثل صدها مسوول دولتی و مجلسی دیگر) نگرانی‌اش را بابت افت تحصیلی و آسیب‌های وارده به آنها ابراز می‌کند، کلاس‌های درس را در صدای ضبط شده معلم پیدا می‌کردند و فایل‌هایی که دست به دست می‌چرخیدند و روزهایی که بسته به میزان سرعت اینترنت به آنها امکان شنیدن و پرسیدن می‌دادند. یکی از همین میلیون‌ها نفر در یکی از یادداشت‌هایی که در این صفحه می‌خوانید، توصیف روزهایش را نوشته است: «ناچار در خانه، مدرسه‌ای ساختیم که ظرفیت آن یک نفر است و فقط صدای هم را می‌شنویم. مدرسه‌ای که از حیاط آن صدایی نمی‌آید. حیاطی بی‌شور و ذوق. مدرسه‌ای داریم غرق در سکوت و آرامش.»  این صفحه از روزنامه اعتماد در اختیار دانش‌آموزان متوسطه بوده است. نوجوانانی که می‌توانستند با تکیه بر خاطراتی که از مدارس قبل از کرونا داشتند، از روزهای پس از کرونا بگویند و از همین ماه آبان که قرار شده است به کلاس‌های درس و مدرسه برگردند. پس از دو سال دارند به مدرسه برمی‌گردند و شاید نوبت خود آنها باشد که بگویند چه گذشته و حالا بازگشت به مدرسه چه حالی دارد.

انتظار برای همان امیدهای کوچک

دیانا ارسنجانی