دو بارکنکور در سال به کام مافیا به نام داوطلبان

محمد داوری

پدیده کنکور که سال‌هاست بر نظام آموزشی ما (آموزش عمومی و آموزش عالی) سایه افکنده است همچنان نه تنها از سایه شوم آن کاسته نشده بلکه سال به سال به‌رغم مخالفت‌های گسترده منتقدان و کارشناسان این حوزه با اصل این پدیده فقط در ظاهر و جزییات آن تغییراتی ایجاد می‌شود و در این قصه روی پاشنه همیشگی می‌چرخد درحالی که چندین سال است قرار است کنکور حذف شود.
در آخرین تغییرات ظاهری و جزیی علاوه بر افزایش سهم عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان (که البته به نسبت سایر تصمیمات قابل دفاع است)، کنکور از امسال دو بار برگزار می‌شود و مدعیان این ایده بر این باور هستند که مزایای برگزاری دو بار در سال بیشتر از یک بار است و برای آن استدلال‌هایی دارند که این استدلال‌ها فقط در پشت درهای بسته شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی آموزش و پرورش به بحث گذاشته شده است و به احتمال زیاد اعضای این شورا هم چندان تامل کارشناسانه نداشتند و در جلساتی معدود و محدود آن را به تصویب رساندند.
جالب اینکه تصور طراحان این ایده گویا این بوده که اصل کنکور اجتناب‌ناپذیر است و حالا باید برای پاسخ به منتقدان، پیشنهادها و راهکارهایی ارایه شود که قدری از معایب آن کاسته شود و با این استدلال که برگزاری دو بار کنکور در سال از اثرات روحی و روانی و استرس‌های ناشی از برگزاری یک بار در سال کاسته می‌شود تصمیم به این اقدام گرفته‌اند. البته استدلال‌های دیگری هم در دفاع از این تصمیم آورده می‌شود که چندان جدی و مهم نیست فقط برای افزودن بر فهرست استدلال‌ها از آن استفاده می‌شود.
این درحالی است که واقعیت پدیده کنکور در تناقضی نهفته است که ریشه در فلسفه اصلی طراحی آن دارد، یعنی برقراری عدالت در سپردن صندلی‌های دانشگاه‌ها. حال باید پرسید برگزاری دو بار کنکور در سال چقدر به این مهم کمک می‌کند؟ به عبارتی وقتی دو بار کنکور در سال برگزار شود، می‌توان ادعا کرد که گزینش دانشجویان به نسبت برگزاری یک بار در سال عادلانه‌تر خواهد بود؟ بدون پ‍‍ژوهش و نظرسنجی روشن و بدیهی است که هیچ تاثیری در رفع تبعیض در گزینش‌ها ندارد، چراکه ریشه بی‌عدالتی در خود کنکور نیست، بلکه ریشه آن در 12 سال فرصت ناعادلانه است که دانش‌آموزان در کشور با آن مواجه هستند، بی‌عدالتی و تبعیضی که می‌توان مصادیق آن را از محرومیت دانش‌آموزان از فضای آموزشی تا تجهیرات آموزشی و معلم با تجربه و توانمند و سایر متغیرهای تعیین‌کننده در نقاط مختلف ایران مشاهده کرد. حال در مسابقه‌ای که به صورت برابر برای شرکت‌کنندگان با پیشینه و فرصت‌های نابرابر حضور یافته‌اند، برگزار می‌شود، چگونه می‌توان عدالت را  برقرار  کرد؟!
لذا تکرار یک پدیده‌ای که اجرای آن تامین‌کننده فلسفه وجودی آن نیست در واقع تبعات منفی آن را افزایش می‌دهد و بیش از اینکه به کام داوطلبان شرکت در کنکور باشد به کام مافیای کنکور است اگرچه به نام داوطلبان صورت گیرد. بازار شعبده‌بازی‌های تست‌زنی و کلاس‌های کنکور و موسسه‌های مربوطه رونق پیدا می‌کند و هزینه‌های خانواده‌ها را می‌بلعد؛ بازاری که هیچ دستاورد مثبتی برای آموزش ما  نداشته است.

منبع: روزنامه اعتماد 28 دی 1401 خورشیدی