بیایید روز معلم را نه به یک روز “نمادین” بلکه به نقطه آغازی برای “همصدایی و اقدام جمعی” تبدیل کنیم
بیانیه سازمان معلمان ایران به مناسبت هفته بزرگداشت مقام معلم
امروز، روز معلم و روز همبستگی با معلمانی است که آینده ایران را حتی در تاریکترین شرایط، روشن نگاه داشته اند. و فرصتی برای برکشیدنِ صدای خاموشِ دردها و رنجهای بیپایان نظام آموزشی و کشاندن آن از حاشیه به متنِ آگاهی عمومی جامعه و یادآور تلاشهای بیوقفه معلمان برای ساختن فردایی روشنتر و انسانیتر است. معلمان در بستر نظام آموزشی کار میکنند که به جای آنکه موتور محرکه پیشرفت و برابری باشد، درگیر چالشهای عمیق ساختاری است. بودجه ناچیز آموزش و پرورش، مدارس فرسوده با امکانات ناکافی، کلاسهای پرجمعیت و …، تنها بخشی از این بحران ها است.در روستاها و حاشیه شهرهای بزرگ، دانشآموزان گاه حتی از نعمت نیمکت و سیستم گرمایشی-سرمایشی ایمن محرومند. این در حالی است که چندگونگی مدارس در ایران، شکاف طبقاتی را عمیقتر و «حق تحصیل» را به کالایی لوکس تبدیل کرده است. سیاستزدگی آموزش از طریق حذف برخی مفاهیم مرتبط با حقوق شهروندی، تنوع فرهنگی و تاریخ منتقدانه از کتابهای درسی، آموزش را به ابزاری برای ترویج گفتمانی یکسونگر تقلیل داده است.
معلمان علیرغم نقش بیبدیلشان، در چرخه فقر سازمانی گرفتارند. حقوق ناچیز آنان که گاه به زیر خط فقر مطلق سقوط میکند، آنها را مجبور به انجام شغلهای دوم و سوم کرده است. فشارهای اداری، حجم بالای کار و نبود امنیت شغلی، سلامت روانی و جسمانی آنان را به خطر انداخته است. با این همه، هنگامی که معلمان برای احقاق حق خود، همچون افزایش حقوق، تجمعات مسالمتآمیز برگزار میکنند، با احکام سنگین اداری و قضایی مواجه میشوند. این سرکوب، نه تنها نقض حقوق صنفی است، بلکه تلاشی است برای خاموش کردن صدای کسانی که میخواهند فردای ایران را از تاریکی برهانند.آسیبهای این نظام آموزشی به معلمان محدود نمیشود. حق تحصیل در ایران، به ویژه برای دختران، کودکان مناطق محروم و …، هر روز بیشتر از قبل با دشواری روبروست. هزاران کودک بازمانده از تحصیل در روستاها و حاشیه شهرها، قربانی تبعیض ساختاری هستند. حتی در مدارس عادی، دانشآموزان با حجم انبوه محفوظات بیربط به زندگی واقعی، آموزشهای جنسیتی تبعیضآمیز و فضای سرکوبگرانه مواجهاند. برخی طراحی ها در کتاب های درسی، دانشآموزان را به جای پرورش خلاقیت، به ماشینهای تکرارکننده تبدیل کرده است. گویی نظام آموزشی میخواهد نهالهای امید را پیش از شکوفایی، خشک کند.
آنچه امروز بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد، یافتن راهکارهای عملی و فوری برای گذر از این بحرانهاست. آموزش، بنیان هر تحول اجتماعی است و نیازمند دقت، تخصص و آزادی عمل است. سامان دادن به این حوزه نه وظیفه معلمان به تنهایی که مسئولیتی همگانی است. روز معلم، یادآور این پیوند ناگسستنی و همبستگی سه ضلع معلم، دانشآموز و جامعه است؛ سه ضلعی که تنها با اتحاد میتوانند بنای آموزشِ توسعه محور و عادلانه را استوار کنند. بیایید امروز را نه به یک روز نمادین، که به نقطهآغازی برای «همصدایی و اقدام جمعی» تبدیل کنیم. البته تحقق این امر در درجه اول، زمانی ممکن است که ساختار حاکمیتی، با صداقت و عزمی راسخ، مسیر همکاری با اصحاب تعلیم و تربیت را در پیش گیرد و از ظرفیتهای کارشناسی معلمان بهره ببرد چون معلم، عنصر محوری این تحول است و هرگونه تغییر واقعی، مستلزم شنیدن صدای او و دیدن رنجهایش است. عدم دخالت نهادهای غیر مرتبط در مدیریت آموزش وپرورش و سپردن اختیارات به کارشناسان این حوزه، دلجویی از معلمان آسیبدیده و تضمین امنیت شغلی آنان در برابر هرگونه آزار به دلیل کنشگری صنفی یا آموزشی ضروری است. ما امیدواریم این هفته، نه نمادی از تکرار دردها، که آغازی بر همکاریهای سازنده بین دولت و جامعه برای ساختن نظامی مبتنی بر عدالت و تخصص باشد.
سازمان معلمان ایران، همزمان با گرامیداشت هفته مقام معلم، از دولت میخواهد به جای تکیه بر شعارهای کلی، با اقدامات عینی و فوری به صدای معیشت فروپاشیده معلمان، مدارس فرسوده دانشآموزان محروم و … پاسخ دهد. این اقدامات باید شامل جلب اعتماد ازدسترفته معلمان از طریق رفع موانع پیشِ روی آنان (فشارهای اقتصادی، ناامنی شغلی و محدودیتهای فعالیت صنفی) باشد.
سازمان معلمان ایران ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۴