حمایت سخنگوی سازمان معلمان ایران از بیانیه کانون صنفی معلمان
راند دوم در رم
ایران برای دریافت تضمین‌هایی پایدار از امریکا آماده می‌شود
وبگاه اکسیوس به نقل از منابع آگاه مدعی شد که دور دوم گفت‌وگوهای هسته‌ای میان ایالات‌متحده و ایران قرار است روز شنبه در رم برگزار شود، به ادعای ناظران این خبر از این منظر با اهمیت است که ظاهرا دولت ترامپ از دور نخست گفت‌وگوها در عمان رضایت داشته؛ گفت‌وگوهایی که طبق برنامه‌های رییس‌جمهوری امریکا و همچنین ایران پیش رفت. حال آن‌گونه که آکسیوس مدعی است، دولت ترامپ خواستار آن است که گفت و گوهای رم در قالب مستقیم برگزار شود. گفته می‌شود پیشنهاد تغییر محل رایزنی‌ها نیز ازسوی واشنگتن مطرح شده است. همزمان به ادعای یک منبع آگاه، استیو ویتکاف، نماینده ایالات‌متحده و عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران روز شنبه گذشته حدود ۴۵ دقیقه با یکدیگر گفت‌وگو کردند؛ مدتی طولانی‌تر از آنچه رسانه‌ای شده است. با این همه این خبر در حد یک ادعا است و هنوز تایید و رد نشده است. این منبع گفت‌وگوی عراقچی و ویتکاف را که در بالاترین سطح تماس مستقیم بین مقامات دو کشور طی هشت سال گذشته محسوب می‌شود را «محتوا محور، جدی و عالی» توصیف کرد.
این خبر ادعایی درحالی رسانه‌ای شد که راند اول رایزنی‌ها در عمان در فضایی مملو از بی‌اعتمادی کلید خورد، نمایندگان ایران به خروج ترامپ از توافق هسته‌ای پیشین اشاره کرده و نگرانی خود را از احتمال تکرار چنین اقدامی اعلام کردند. در مقابل، امریکایی‌ها نیز تردیدهایی ادعایی درباره نیت واقعی ایران در مورد برنامه هسته‌ای‌اش مطرح کرده‌اند. با این حال، هر دو طرف پس از چند ساعت گفت‌وگو از «مسیر پیش‌رو» سخن گفته‌اند. همزمان آن‌گونه که یکی از منابع آگاه مدعی است، ویتکاف روز یکشنبه با دونالد ترامپ دیدار کرده و او را در جریان جزییات گفت‌وگوها قرار داده است. به ادعای ناظران امریکا اکنون انتظار دارد ایران در آینده نزدیک گام‌هایی بردارد تا برنامه هسته‌ای‌اش را بیش از پیش محدود کند، این درحالی است که تهران تاکید داشته و دارد که در ازای پذیرش محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای‌اش، خواهان برداشته شدن تمامی تحریم‌های اعمالی است. در همین راستا یکی از منابع آگاه ادعا کرده که یکی از این گام‌ها می‌تواند رقیق‌سازی اورانیوم۶۰درصدی باشد؛ موادی که از نظر فنی می‌تواند زمینه را برای گریز هسته‌ای ایران هموار سازد. با این همه به ادعای ناظران تحقق این گزاره منوط به توافق در باب برداشته شدن تحریم‌ها است؛ همان مقوله‌ای که سخنگوی وزارت خارجه ایران روز یکشنبه بر آن تاکید کرد. به ادعای گروهی از ناظران، اگرچه دور دوم گفت‌وگوها در عمان برگزار نخواهد شد، اما میانجی‌های عمانی در مذاکرات حضور خواهند داشت. با این حال، این احتمال وجود دارد که این‌بار مقامات ایرانی و امریکایی در یک اتاق بنشینند و مستقیما گفت‌وگو کنند. به ادعای یک مقام اسراییلی، ویتکاف علاوه بر دیدار با ترامپ، وزیر امور راهبردی اسراییل، رون درمر را نیز از گفت‌وگوها مطلع کرده است. این درحالی است که اسراییل نسبت به حصول توافق در مذاکرات بدبین است و از کاخ سفید خواسته تا در صورت شکست ادعایی رایزنی‌ها، موضع مشترکی در زمینه گزینه نظامی اتخاذ کند. ویتکاف همچنین با شماری از مقامات کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس گفت‌وگو کرده که از مذاکرات با ایران حمایت کرده‌اند. عراقچی نیز همتایان خود در قطر، کویت و مصر را در جریان رایزنی‌ها قرار داده است. در این میان به گفته یک منبع آگاه، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قرار است در هفته جاری و پیش از برگزاری دور دوم گفت‌وگوها، به تهران سفر کند. گروسی در این سفر به بررسی وضعیت نظارت و راستی‌آزمایی آژانس در تاسیسات هسته‌ای ایران خواهد پرداخت.
در این میان نشریه نیویورک تایمز با انتشار یادداشتی ضمن اشاره به سازنده بودن رایزنی‌ها، به مخالفت‌خوانی‌های محافظه‌کاران و مخالفان در داخل ایران و امریکا و همچنین اسراییل، اشاره کرده با این همه تاکید دارد که گفت‌وگوها در عمان از نظر ساختار نیز نویدبخش و کارآمد بوده است. درحالی که توافق ۲۰۱۵ میان ایران و شش قدرت جهانی -پنج عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد به‌اضافه آلمان و با میانجیگری اتحادیه اروپا- پس از دو سال مذاکره حاصل شد، مذاکرات کنونی به صورت دوجانبه میان ایران و ایالات‌متحده در جریان است و اروپا، روسیه و چین در حاشیه قرار دارند. در همین راستا، علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بحران بین‌المللی، در گفت‌وگو با نیویورک تایمز مدعی شد: «این شروع، بهترین حالتی بود که می‌توان انتظار داشت. ممکن بود گفت‌وگوها به بن‌بست برسند، اما طرفین توافق کردند نشست‌های بعدی ادامه یابد، در پایان جلسه کنار هم قرار گرفتند و در باب هدف نهایی به توافق رسیدند.» نکته مهم آن بود که ترامپ و ویتکاف تاکید کردند هدف اصلی‌شان جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران (گریز از آستانه هسته‌ای است) -این در حالی است که پیش از آغاز رایزنی‌ها، مقامات دولت ترامپ مدعی بودند که در کنار توقف برنامه هسته‌ای ایران، برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای تهران نیز باید در دستور کار قرار داشته باشد. این درحالی است که ایران به‌صراحت اعلام کرده که چنین خواسته‌های ادعایی را برنمی‌تابد و اگر چنین گزاره‌هایی در دستور کار باشد، مذاکرات پیش از شروع شکست خواهد خورد. بنابراین، اگر هدف تنها جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران باشد و دولت ترامپ بر این موضع پایبند بماند، احتمال موفقیت مذاکرات به مراتب افزایش خواهد یافت. همزمان ولی نصر، استاد دانشگاه جانز هاپکینز، در این باره مدعی شد: «مقام‌های رسمی ایران فقط برای یک دیدار تشریفاتی به عمان نیامده بودند؛ هدف هیات نمایندگی ایران شکستن بن‌بست حاکم با امریکا بود، و مهم‌تر از آن، شنیدن مستقیم خط قرمزهای واقعی واشنگتن. حال اگر شرط امریکا توقف پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران باشد، آنگاه می‌توان درباره سطح غنی‌سازی، میزان بازرسی‌ها و دیگر جزییات مذاکره کرد. اما ایران نمی‌خواهد وارد توافقی شود که نتواند آن را اجرایی کند و دوباره با تحریم یا حتی تهدید به رویارویی ادعایی روبه‌رو شود. خواسته ایران روشن است: لغو معتبر تحریم‌ها و توافقی پایدار». نصر مدعی است، با وجود بی‌اعتمادی به ترامپ، گروهی مدعی‌اند او بیش از دیگر روسای‌جمهوری امریکا می‌تواند پایداری توافق را تضمین کند و در برابر شاهین‌های جمهوری‌خواه بایستد. او در این باره به نیویورک تایمز گفت: «ایرانی‌ها هرگز به بایدن اعتماد نداشتند و می‌دانستند که رییس‌جمهوری پیشین امریکا قادر به اجرای توافق و توقف مخالفت خوانی‌های کنگره نیست.» همزمان صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا فعال در اندیشکده چتم هاوس، نیز در گفت‌وگو با نشریه نیویورک تایمز مدعی است: «در شرایط کنونی، توافق در مسقط بهترین نقطه‌ای است که پس از یک نشست اولیه می‌توان به آن رسید.» او افزود: «بیانیه‌های مثبت از هر دو طرف، برنامه‌ریزی برای ادامه مسیر، درک متقابل از فوریت وضعیت، و نشانه‌هایی از عمل‌گرایی در هر دو طرف دیده می‌شود.» وکیل تاکید کرد: «البته، چالش‌های اصلی هنوز در پیش است.» به ادعای او، توافقی جدی، هم پیچیده و هم فنی خواهد بود و نیازمند زمان است. همچنین باید در برابر کارشکنی محافظه‌کاران و مخالفان در داخل ایران و امریکا و همچنین ماجراجویی‌های اسراییل مقاوم بماند. اسراییل که با توافق ۲۰۱۵ مخالف بود، خواستار برچیده شدن برنامه هسته‌ای ایران است و همچنان بر لزوم حمله ادعایی پیشگیرانه به تهران تاکید دارد. با این حال، آن‌گونه که ناظران می‌گویند اعلام رسمی رایزنی با تهران توسط ترامپ آن هم در حضور نتانیاهو در کاخ سفید، اسراییلی‌ها را دلسرد کرده است، در آن بازه زمانی نگرانی در صورت «بی‌بی» به خوبی نمایان بود. نصر در این باره گفت: «ایران موضع‌گیری ترامپ در آن شرایط را پیامی قوی از سوی رییس‌جمهوری امریکا تلقی کرد و بدین نتیجه رسید که ترامپ تحت نفوذ اسراییل و شخص نتانیاهو قرار ندارد.»
این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل در این باره مدعی است که ایران به احتمال زیاد بر فرآیندی تدریجی و مرحله‌ای نظارت‌ها تاکید خواهد کرد که ممکن است چند سال طول بکشد، تا توافق در برابر تغییر دولت‌ها آسیب‌پذیر نباشد و امنیت ایران نیز تقویت شود. با این حال، ایران دلیلی برای طولانی کردن مذاکرات ندارد. علی واعظ نیز ادعا کرد: «اهرم ایران، توان غنی‌سازی این کشور است، و زمان بیشتر، این اهرم را قوی‌تر نمی‌کند.» از سوی دیگر، تیک تاک «بمب ساعتی تحریم‌های بازگشت‌پذیر» به صدا درآمده است. تحریم‌هایی که در توافق ۲۰۱۵ تعلیق شدند، می‌توانند ازسوی هر یک از طرف‌های امضاکننده-خواه اروپا یا امریکا-در صورت عدم دستیابی به توافق یا پیشرفت قابل‌توجه، دوباره اعمال شوند. اما این امکان فقط تا ۱۸ اکتبر وجود دارد؛ تاریخی که پس از آن، مکانیسم ماشه فعال می‌شود. مقامات می‌گویند که اروپا در حال بررسی راه‌هایی برای تمدید این مهلت است، اما سازوکار مشخصی برای آن وجود ندارد. فعلا به باور وکیل، اگر توافقی حاصل شود، ایران خواستار تضمین‌هایی است مبنی بر اینکه توافق پایدار خواهد بود و منافع اقتصادی ملموس و بلندمدتی برایش به همراه داشته باشد. او افزود: «ایران می‌خواهد بداند ترامپ چطور می‌تواند تضمینی ارایه دهد که دیگر روسای‌جمهور قادر به ارایه شان نبودند.» در مقابل، ایالات‌متحده نیز خواستار تضمین‌هایی ازسوی ایران است؛ تضمین‌هایی ادعایی که می‌تواند به امنیت اسراییل و ثبات خاورمیانه منوط باشد.وکیل تاکید کرد: «توافق باید برای هر دو طرف سودمند باشد، اما برای تحقق آن، نیاز به اعتماد و پاسخگویی است- چیزی که در حال حاضر میان دو طرف وجود ندارد.»
منبع: روزنامه اعتماد 26 فروردین 1404 خورشیدی
