زنان در جامعه مردسالار از تبعیض مضاعف رنج می‌برند

آذر منصوری

روانشاد فریده ماشینی قرآن‌پژوهی باورمند به انطباق دین با اقتضائات زمان و مکان بود و در این راستا سعی بسیار کرد و رنج‌های فراوانی را نیز متحمل شد. روحش شاد و یاد و نامش ماندگار. در یازدهمین سالمرگ هجران جانکاه فریده مراسمی به همت مرکز مطالعات زنان و خانواده او در دفتر آقای خاتمی، با حضور جمعی محدود از فعالان نواندیش حوزه زنان برگزار شد. تاملی در نوشته‌های فریده ماشینی به عنوان یکی از زنان نواندیش و اصلاح‌طلب دوران معاصر نشان می‌دهد که اصلاح‌طلبان نسبت به جایگاه زن نگاهی متناسب با اقتضائات زمان و مکان دارند و در مقوله پوشش زنان نیز این رویکرد و باور جاری و ساری است. هر چند ممکن است این ویژگی را همه گروه‌ها و‌کسانی که در جرگه اصلاح‌طلبی تعریف می‌شوند نداشته باشند، اما اکثریت قریب به اتفاق اصلاح‌طلبان باور دارند که اگر حقوق انسانی آحاد جامعه بدون تبعیض رعایت شود، هیچ‌گاه موضوع پوشش زنان تبدیل به مناقشه نخواهد شد، چراکه موضوع زنان ذیل حکمروایی خوب و توسعه دموکراتیک همه‌جانبه و متوازن باید تعریف و تحلیل شود. موضوعی که آقای خاتمی در این نشست روی آن تاکید داشت، تحقق حقوق انسانی زنان بود که در یک جامعه مردسالار از ظلم مضاعف نیز رنج می‌برند. آنچه مجموعه کنشکران مدنی و سیاسی و اصلاح‌گر باورمند به دین رحمانی اسلام باید برای آن تلاش کنند، تحقق همین حقوق انسانی نیمی از جمعیت کشور است. به بیان دیگر به میزانی که آحاد جامعه و خاصه نیمی از جمعیت کشور از حقوق انسانی برابر و عادلانه برخوردار باشند، می‌توان ادعا کرد که جامعه و حاکمیت در مسیر توسعه‌یافتگی در حرکتند و در مقابل هر چه میزان تبعیض‌ها و بی‌عدالتی‌ها بیشتر باشد، کشور از توسعه عقب مانده است. 

مواضع سید محمد خاتمی پس از مرگ جانسوز مهسا امینی و شکل‌گیری جنبش زن، زندگی، آزادی نیز تبلور همین نواندیشانه، توسعه‌گرایانه و پرداختن به جایگاه انسانی زنان است و در این چارچوب هر نوع اجباری تحت لوای دین آن هم در شرایطی که در انتخاب آن بر «لااکراه فی الدین» تاکید و تصریح شده است، نیز در باور اصلاح‌طلبان و به ویژه آقای خاتمی رد می‌شود. نگاهی به برنامه چهارم توسعه و مجموعه تلاش‌های دولت اصلاحات پس از تاسیس مرکز امور مشارکت زنان و مجموعه اقداماتی برای تحقق آن صورت گرفت، بیانگر پذیرش جایگاه زنان در توسعه دموکراتیک و همه‌جانبه کشور است. تلاش‌هایی که در دولت پس از اصلاحات به ناموجه‌ترین شکل ممکن خمیر و به‌طور کامل از دستور کار کنار گذاشته شد. همان‌طور که صراحت آقای خاتمی در پیشنهادات پانزده‌گانه‌ای که در آخرین بیانیه خود پس از جنبش زن، زندگی، آزادی منتشر کرده نیز این نگاه و باور مشهود است. طبیعی است به میزانی که به این پیشنهادات توجه شود، امید به اصلاح نیز تقویت خواهد شد و به میزانی که اصلاحات پذیرفته شود، می‌توان امیدوار به بهبود جایگاه انسانی نیمی از جمعیت کشور و ترمیم یکی از بزرگ‌ترین شکاف‌های بین حاکمیت و ملت بود.

منبع: روزنامه اعتماد 20 خرداد 1402 خورشیدی