کنشگری با استخوان‌های بیرون‌زده

تصاویر فرهاد میثمی پس از دوره‌ای از «امساک در غذا خوردن» در فضای مجازی و حقیقی واکنش‌برانگیز شد

فرهاد میثمی؛ پزشک، معلم و کنشگر سیاسی و اجتماعی؛ نامش این روزها به نام پرتکرار در فضای مجازی و حقیقی تبدیل شده است؛ بابت انتشار عکس‌هایی از او که نتیجه «امساک» یا به روایت رسانه قوه قضاییه مصرف «کمترین غذا» است. عکس‌ها اما او را روایت می‌کنند؛ صورتی که تنها از آن پوستی مانده که فک و جمجمه‌اش را پوشانده است؛ رگی که از زیر پوست سرش نمایان است؛ ترقوه و دنده‌ها از زیر پوستش بیرون زده‌اند؛ بازوهایی که از شدت لاغری رگ‌هایش معلوم شده و به جای عضله، رگ و پی آن مانده است. تصاویر فرهاد میثمی با این مختصات، در روزهای گذشته به‌طور وسیعی در فضای مجازی منتشر شده و واکنش‌ها را برانگیخته است. تقریبا واکنش‌ها نسبت به این کنشگر اجتماعی ستایش‌آمیز بوده؛ بابت پایبندی بر آنچه به عنوان مطالباتش بیان کرده است: «توقف اعدام معترضان»، «آزادی شش زندانی سیاسی- مدنی» و توقف برخوردهای ناشی از الزام به رعایت «حجاب». او در نامه‌ای که اخیرا منتشر کرده، گفته همچنان بر خواسته‌های سه‌گانه‌اش باقی مانده و «بر سر همان ماموریت غیرممکن خواهم ایستاد». پس از واکنش‌های گسترده به تصاویر فرهاد میثمی، مرکز رسانه قوه قضاییه در بیانیه‌ای اعلام کرد که او در اعتصاب غذا نبوده و طبق آنچه به هم‌بندی‌ها و مسوولان زندان گفته «کمترین غذا را مصرف» می‌کند. به نوشته قوه قضاییه «فرهاد میثمی با اتهام توهین به مقدسات و اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت ملی، محاکمه و پس از ورود به زندان در سال ۹۷ اقدام به اعتصاب غذا در یک بازه زمانی موقت کرد. با توجه به اینکه او سابقه بیماری کولیت داشته است، در همان مقطع زمانی مقداری وزن از دست می‌دهد اما با مداخلات پزشکان و رایزنی‌های صورت‌گرفته از سوی مسوولان زندان سرانجام اعتصاب غذای خود را شکست و تحت درمان پزشکی و دارویی قرار گرفت.» این مرکز رسانه‌ای به انتشار عکس‌های فرهاد میثمی در فضای مجازی اشاره کرده و افزوده که «پیگیری‌های روابط عمومی سازمان زندان‌ها نشان می‌دهد فرهاد میثمی در این دوره خاص اعتصاب غذا نکرده اما به هم‌بندی‌ها و مسوولان زندان اعلام کرده من کمترین مقدار غذا را مصرف می‌کنم. در حال حاضر با توجه به نظارت کادر زندان و گزارش‌های ارسال‌شده به مسوولان زندان رجایی‌شهر، وضعیت عمومی نامبرده به‌طور مرتب تحت نظر پزشک مقیم زندان بوده و حال عمومی‌اش مناسب گزارش شده است.» این در حالی است که میثمی مهر ماه در نامه‌ای از زندان، تاکید کرده بود که اقدامش اعتصاب غذا نیست و …

بلکه «امساک» است: «اجتناب از صرفِ غذای جامد و فقط مصرفِ مایعات غیرِمُغذّی (نظیر آب، چای یا قهوه) – به استثنای صرفِ (هر ۴۸ ساعت یک‌بار) یک لیوان دوغ و روزانه دو حبّه قند که به قطعاتِ کوچک متعدد می‌شکنم‌شان برای مصرف با نوبت‌های چای. می‌توان این را «امساک در مصرف غذا» نامید و لزومی ندارد که اعتصاب غذا بخوانیمش.»
با این وجود فضای مجازی همچنان متاثر از تصاویر فرهاد میثمی است و در تسخیر واکنش‌ها به آن.

10 سال فعالیت کتاب‌های کمک‌درسی
فرهاد میثمی 53 سال دارد و فارغ‌التحصیل پزشکی است. او بنیان‌گذار انتشارات «اندیشه‌سازان» است که تا سال 1384 فعال بود؛ انتشاراتی که در زمینه کتاب‌های کمک درسی فعالیت داشت و برای بسیاری از دانش‌آموزان آن زمان که در صف کنکور بودند، نامی آشناست. شهرت میثمی در آن زمان بیشتر مدیون مقدمه‌هایی بود که بر کتاب‌های کمک‌درسی انتشاراتش می‌نوشت؛ نوشته‌هایی انگیزشی که به خوانندگانش برای خواندن درس تزریق انگیزه می‌کرد؛ حتی برای درس‌هایی چون عربی و هندسه و…
او سال 1384 پس از 10 سال فعالیت در این حوزه، با انتشار نوشته‌ای به کار انتشاراتش پایان داد: «چقدر سخت است برایم، نوشتنِ آخر این قصه… اینگونه است که هر آنچه برای ما اتفاق می‌افتد، بخشی از روند شدن ما است و لحظه‌هایی که فشار روی ما زیاد است هم، گاهی می‌تواند خردمان کند و گاهی برعکس، سخت‌ترمان می‌کند، همچنان که ضربه‌های پتک بر آهن تفتیده، فولاد حاصل می‌آورد، یا آن چنان که زغال، تحت فشار کرورها ساله طبیعت، به الماس مبدل می‌شود…. انتشار بیش از 6 میلیون جلد کتاب توسط اندیشه‌سازان طی این دوره جریانی را در این کشور ایجاد کرده، به تولّد نگاهی از نوعی دیگر در روند آموزش کمک کرده، در میان دانش‌آموزان، کارشناسان آموزشی و خانواده‌ها…. قصه ما به سر رسید، باید منتظر بمانیم، ببینیم چه می‌شود. آیا اینگونه خواهد بود که «بالا رفتیم ماست بود، پایین آمدیم دوغ بود، قصه ما دروغ بود»؟ یا اینکه یک روزی، سال‌های سال بعد، از درون آن پیله جنبیدنی آغاز خواهد شد و شکفتنی و بعد پروازی، جستنی و نشستنی از این گل بر آن گل و بعد شادمانه با خود خواندنی که بالا رفتیم دوغ بود، پایین اومدیم ماست بود، قصه ما راست بود.»
پیکسل ضمیمه پرونده میثمی از جمله فعالان و کنشگران سیاسی و اجتماعی است که به روش‌های «اصلاح‌گرایانه» معتقد است. او مردادماه 1397 از سوی وزارت اطلاعات بازداشت شد. میثمی آن زمان در زمینه آزادی انتخاب حجاب فعالیت می‌کرد. هنگام بازداشت از سوی ماموران امنیتی، آنها پیکسل‌ها یا همان سنجاق‌سینه‌ منقش به شعارهایی که در اعتراض به اجبار در زمینه حجاب بود را به عنوان ضمیمه پرونده‌اش، ضبط کردند.
او 4 ماه پس از بازداشتش، در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران محاکمه شد؛ ریاست دادگاه هم ابوالقاسم صلواتی قاضی معروف دادگاه‌های انقلاب بود. میثمی بابت «اجتماع و تبانی به قصد ارتکاب جرم علیه امنیت کشور»، به 5 سال حبس تعزیری و بابت «فعالیت تبلیغی علیه نظام» به یکسال حبس تعزیری محکوم شد. همچنین به مدت 2 سال از «عضویت در احزاب و گروه‌های سیاسی و اجتماعی»، «فعالیت در فضای مجازی، رسانه‌ها، مطبوعات» و «خروج از کشور» محروم شد.
5 ماه بعد و در اردیبهشت 1398 دادگاه تجدیدنظر او برگزار شد که میثمی در اعتراض به تبصره ماده 48 یا همان تبصره وکیل تسخیری در دوران دادرسی برای متهمان، در این دادگاه شرکت نکرد.

نامه دو قلو؛ انتقاد همزمان از داخل و خارج
او از آن زمان به صورت مداوم و بدون مرخصی در زندان است. اواخر سال 97 او در نوشتاری که از زندان اوین به دست رسانه‌ها رساند، از سیستم قضایی کشور و همچنین وزارت خارجه ایالات متحده به‌طور همزمان انتقاد کرد. 
او در بخشی از نامه‌اش نوشته «در این مسیر اصلاح‌گری تحول‌خواه)، بر اصلاح دو‌ مورد معین متمرکز شدم (رعایت قوانین ابلاغ و حق انتخاب وکیل مستقل) و به موارد عدیده دیگری که رعایت قانون در موردشان نشده و نمی‌شود اشاره‌ای نکردم (مثل حضور هیات منصفه، علنی بودن دادگاه و…).» میثمی همچنین تاکید کرده که «نسخه‌های اجتماعی «کن‌فیکون»ساز به اندازه کافی در طول تاریخ تجربه شده‌اند و ‌نتایج ناپایدار و هراس‌انگیزشان بس بیش از آن بوده که باری دیگر تسلیم وسوسه خنّاس آنها (حتی در شرایطی تا بدین حد بحرانی) شویم.»
میثمی در بخش دوم نامه‌اش به درخواست آزادی او از سوی وزارت خارجه ایالات متحده اشاره کرده و نوشت: «چه نسبتی می‌توان یافت بین «امور خارجه ترامپ» و «آزادی» و «اینجانب»! مایک پمپئو (وزیر امور خارجه ترامپ) تا پیش از انتصاب به این سمت، از طرفداران پرو‌پاقرص تز «ایران را بمباران کنید!» بود.»
او در ‌بندی دیگر از نوشتار دوقلویش با اشاره به خروج ایالات متحده از «برجام» نوشت که «ترجیح می‌دهم تمام عمر در حبس گروهی از ظالمان هم‌وطن خطاکارم بمانم و زندگی‌ام را صرف تلاش اصلاحگرانه خطاهای‌شان سازم، اما لحظه‌ای مشمول ننگ حمایت پیمان‌شکنانی قرار نگیرم که با پشت کردن به تمام اصول حقوق و اخلاق، از توافق خردمندانه و صلح‌جویانه «برجام» خارج شدند.» او تحریم‌های حاصل از خروج از برجام را «غیر انسانی» توصیف کرد که «میلیون‌ها تن از هموطنان را به زیر خط فقر کشانده‌ است». میثمی همچنین ابراز اطمینان کرده بود که اگر آنها را در (استفاده) از منابع ایران «شریک کرده بودند»، چشم‌شان را بر زندانی شدن او می‌بستند. او در پایان از «ترامپ»، «پمپئو»، «بولتون» و امثال آنها، درخواست کرده بود که «اشک تمساح حقوق بشری‌شان را جای دیگری بریزند.»
اما با انتشار این نامه در فضای مجازی، میثمی مورد حمله از سوی دو طیف قرار گرفت؛ طیفی که مخالف روش و منش میثمی و امثال آن در برخورد با موضوعات داخلی بود و طیف دیگر هم روزنامه «کیهان» و مشابه‌های آن بودند.

در ستایش ایستادن پای هدف
با شروع اعتراضات پس از جانباختن مهسا امینی در هنگام حضورش در مقر پلیس امنیت اخلاقی تهران، بسیاری به میثمی اشاره داشتند که او یکی از افرادی بود که از سال‌ها پیش در برخی زمینه‌های مورد اعتراض آن روزها، فعالیت داشته است. با این وجود وضعیت این روزهای او، سبب شده تا آن طیفی که مخالف روش و منش او در برخورد با مسائل داخلی بودند و اصلاح‌گری را نمی‌پسندیدند نیز وادار به ستایش شوند؛ در ستایش ایستادن پای هدف.

منبع:روزنامه اعتماد 16 بهمن 1401 خورشیدی