سلمان رشدی با دستگاه نفس می کشد

تازه‌ترین گزارش از وضعیت نویسنده کتاب آیات شیطانی

زیبا جلالی |سلمان رشدی، نویسنده کتاب آیات شیطانی جمعه شب در نیویورک در حالی که برای سخنرانی در سالن شتاکوئا در نیویورک آماده می‌شد، توسط یک جوان امریکایی ۲۴ ساله هدف حمله با چاقو قرار گرفت. سلمان رشدی ۷۵ ساله ۳۴ سال پیش با نوشتن کتابی با عنوان «آیات شیطانی» که در آن به عقاید مسلمانان و پیامبر اسلام(ص) توهین شده‌بود، خشم مسلمانان جهان را برانگیخته ‌بود. همان سال بنیانگذار انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره) فتوای ارتداد این نویسنده هندی‌تبار مسلمان و تبعه بریتانیا را صادر کرد. فردی که روز جمعه به سلمان رشدی حمله کرد، ۱۰ سال بعد از انتشار کتاب جنجالی وی و فتوای قتل او توسط بنیانگذار جمهوری اسلامی متولد شده است. پلیس نیویورک گفته است که هنوز نمی‌تواند در مورد انگیزه‌های متهم این اقدام اظهارنظری کند. براساس گزارش‌ها، فردی که روز جمعه در نیویورک سلمان رشدی را هدف حمله قرار داد، هادی مطر اهل نیوجرسی امریکا معرفی شده است. این فرد قبلا بلیت شرکت در همایشی که سلمان رشدی در آن سخنرانی می‌کرد تهیه کرده ‌بود و در میان جمعیت حضور داشت، زمانی که یکی از برگزارکنندگان همایش در حال معرفی برنامه بود، این فرد روی صحنه می‌پرد و به سلمان رشدی که در حال آماده شدن برای سخنرانی بود حمله می‌کند. به گفته شاهدان عینی فرد مهاجم لباس سیاه به تن داشته و ماسکی سیاه روی صورتش کشیده ‌بود، در طول نزدیک به ۲۰ ثانیه از زمانی که فرد مهاجم به سلمان رشدی می‌رسد تا زمانی که حاضران او را خلع سلاح می‌کنند چندین ضربه چاقو به رشدی وارد می‌کند. براساس گزارش‌ها ۱۰ تا ۱۵ ضربه چاقو از جمله به گردن سلمان رشدی باعث شده‌ که مقدار زیادی خون از دست دهد. او بلافاصله توسط هلی‌کوپتر از محل سخنرانی به بیمارستان منتقل شد. اندرو وایل، مدیر برنامه‌های سلمان رشدی به رسانه‌ها گفته است که او زیر دستگاه تنفس مصنوعی قرار دارد، احتمالا یک چشمش را از دست می‌دهد، اعصاب دستش قطع شده‌اند و به کبدش آسیب وارد شده است. به نوشته رویترز، سلمان رشدی چند هفته پیش از این اتفاق در گفت‌وگویی با نشریه استرن در آلمان گفته‌ بود که بعد از مدت‌ها زندگی در خفا اکنون «زندگی نسبتا نرمال» دارد. این گفت‌وگو که چند هفته پیش انجام شده است قرار بود در شماره سه‌شنبه نشریه استرن منتشر شود. سلمان رشدی که از سال ۲۰۰۰ به امریکا مهاجرت کرده است، سال ۲۰۱۶ تابعیت امریکا را دریافت کرد و در شهر نیویورک زندگی می‌کرد. برخلاف دوران زندگی در بریتانیا که این نویسنده عمدتا در اختفا زندگی می‌کرد و در انظار عمومی ظاهر نمی‌شد، به نظر می‌رسد که در طول سالیان اخیر محافظت چندانی از سوی دولت امریکا برای او انجام نمی‌شد. به نوشته رسانه‌ها روز جمعه یک نیروی پلیس ایالتی و یک معاون کلانتر محلی مسوول حفاظت از سلمان رشدی بودند.
قربانیان آیات سلمان رشدی
در طول دهه‌های گذشته علاوه بر کشته‌شدن دست‌کم ۴۵ مسلمان معترض به نشر این کتاب در کشورهای مختلف از جمله هندوستان و پاکستان، برخی مترجمان کتاب «آیات شیطانی» در کشورهای مختلف هدف حملات مسلمانانی قرار گرفته‌اند  که نشر این کتاب را توهین به عقاید خود می‌دانند. سال ۱۹۹۱ هیتوشی ایگاراشی، مترجم ژاپنی کتاب یک سال و نیم بعد از انتشار این کتاب در ژاپن با ضربات چاقو توسط فردی ناشناس به قتل رسید و جسد او مدتی بعد از مرگ در دانشگاه سوکوبا پیدا شد؛ تا پانزده سال پس از این قتل که پرونده دچار مرور زمان شد، هیچ مظنونی در این خصوص بازداشت نشد. اتوره کاپریولو، مترجم کتاب به زبان ایتالیایی نیز سال ۱۹۹۱ در خانه‌اش با چاقو مورد حمله قرار گرفت و به‌شدت مجروح شد؛ وی می‌گوید فردی با او تماس گرفته‌ و خود را از سفارت ایران در ایتالیا معرفی کرده است و از او می‌خواهد تا کتابی اسلامی را به زبان ایتالیایی ترجمه کند. به گفته کاپریولو بعد از آنکه این فرد به خانه او مراجعه و اندکی در مورد سلمان رشدی از او پرس‌وجو کرد، او را به‌شدت با چاقو مجروح می‌کند. سفارت ایران در ایتالیا همان زمان هرگونه ارتباط با این قضیه را رد کرده است؛ درخصوص این حمله فردی در ایتالیا متهم نشد. ۱۹۹۳ ویلیام نیگارد ناشر نروژی کتاب جلوی منزلش هدف سه گلوله قرار گرفت؛ به‌رغم شدت جراحات وارده نیگارد زنده ماند؛ ۲۵ سال بعد دستگاه قضایی نروژ، درست در آستانه منقضی شدن پرونده، افرادی را به ظن مشارکت در این حمله متهم کرد و سه سال بعد سال ۲۰۲۱ مشخص شد که این افراد یک تبعه لبنانی به نام خالد موسوی و یک دیپلمات پیشین بدون نام ایرانی هستند. خالد موسوی در گفت‌وگو با پایگاه خبری ان‌آر‌کی نروژ این اتهام را رد کرده است و سفارت ایران در نروژ هم اتهام وارد شده به یک دیپلمات ایرانی که در زمان سوءقصد به جان نیگارد در نروژ خدمت می‌کرد را رد کرده است. حمله ناکام مسلمانان خشمگین به هتلی در سیواس ترکیه که میزبان عزیز نسین، مترجم کتاب به زبان ترکی بود، باعث کشته شدن ۳۷ نفر در آتش شد، هر چند عزیز نسین توانسته ‌بود از دست مهاجمان بگریزد.
اتهام‌زنی‌ها به ایران
مانند همه حملات مشابه در دهه‌های گذشته، این حمله به سلمان رشدی هم بار دیگر از سوی برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی به ایران نسبت داده‌شده است. روزنامه تندروی نیویورک پست در گزارشی درخصوص این حمله با اشاره به برخی اقدامات ادعایی در خاک امریکا، این حمله را تلویحا به ایران نسبت داده است. این رسانه امریکایی با تکرار ادعاهای واهی ضدایرانی می‌نویسد: «این حمله در پی تعدادی از نقشه‌های ترور برملا شده ایرانی در خاک امریکا رخ می‌دهد که شامل برنامه‌ریزی علیه جان بولتون، مشاور پیشین امنیت ملی و یک تلاش واضح علیه جان یک روزنامه‌نگار ایرانی- امریکایی در بروکلین می‌شد.» نیویورک پست در گزارشی دیگر مدعی شده است که هادی مطر، فرد مهاجم در شبکه‌های اجتماعی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دفاع کرده است. نیویورک پست به نقل از «منابعی در ضابطین قضایی» نوشته است: «تحقیقات مقدماتی نشان می‌دهد که مطر پست‌هایی در حمایت از ایران و سپاه پاسداران و در مجموع در حمایت از تشیع افراطی [!] منتشر کرده است.» شبکه خبری ان‌بی‌سی هم به نقل از فردی مطلع از روند تحقیقات اتهام‌های مشابهی را مطرح کرده است. ان‌بی‌سی می‌نویسد که هادی مطر ۲۴ ساله در ایالت کالیفرنیای امریکا متولد شده است، اما به تازگی به نیوجرسی نقل مکان کرده است. این رسانه امریکایی مدعی شده است هر چند هیچ شاهدی مبتنی بر ارتباط مستقیم میان این فرد و سپاه پاسداران پیدا نشده است اما «او علایقی نسبت به این سازمان» داشته است. با این حال مقام‌های رسمی ایالات متحده امریکا اعلام کرده‌اند که انگیزه‌های این فرد همچنان نامشخص است. سرگرد یوجین جی استانیسزوسکی از پلیس ایالتی نیویورک به رسانه‌ها گفته است: «در حال حاضر هیچ شاهدی در مورد انگیزه این فرد در دست نداریم.»
تقارن «عجیب» با احیای برجام
نسبت دادن این حمله به ایران با واکنش یکی از مقام‌های منتسب به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران مواجه شده است که وقوع این حمله را همزمان با نزدیک شدن به احیای برجام «عجیب» توصیف می‌کرد. سیدمحمد مرندی، استاد دانشگاه که برخی رسانه‌ها از او با عنوان مشاور رسانه‌ای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران یاد می‌کنند در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی توییتر نوشته است: «من برای نویسنده‌ای که نفرت و توهین بی‌پایانی را علیه اسلام و مسلمانان دامن زد قطره‌ای اشک نمی‌ریزم. بازیچه امپراتوری که خود را به عنوان یک رمان‌نویس پسااستعماری جا می‌زد. اما عجیب نیست که با نزدیک شدن به توافق احتمالی هسته‌ای، ایالات متحده امریکا ادعاهایی در مورد هدف قرار دادن بولتون مطرح می‌کند و بعد این اتفاق رخ می‌دهد؟» عباس عبدی، تحلیلگر مسائل سیاسی هم در پیامی در شبکه اجتماعی توییتر می‌نویسد: «اهل نظریه توطئه نیستم ولی تصادفی بودن همزمانِ خبر برنامه‌ریزی برای ترور بولتون و ترور سلمان رشدی، با نهایی شدن گفت‌وگوهای احیای برجام برای من غیرقابل باور است.»

منبع: روزنامه اعتماد 23 مرداد 1401 خورشیدی