مدرسه خوب

محمد داوری

این روزها به‌رغم اینکه هنوز دانش‌آموزان متوسطه اول و دوم یا همان راهنمایی و دبیرستان قدیم مشغول امتحان هستند والدین به ویژه کسانی که قصد ثبت‌نام در مقاطع جدید یعنی پایه‌های هفتم و دهم را دارند یا والدینی که فرزند پیش‌دبستانی و اول ابتدایی دارند یا خانواده‌هایی ‌که به هر دلیل قصد تغییر مدرسه فرزندشان را دارند به ‌دنبال یک مدرسه خوب برای ثبت‌نام هستند.
همه‌ساله پیدا کردن مدرسه خوب نگرانی میلیون‌ها خانواده‌ای است که بی‌تردید تعریفی از یک مدرسه خوب ندارند و اگر از مادران و پدرانی که در جست‌وجوی مدرسه برای ثبت‌نام فرزندشان هستند پرسیده شود که منظور شما از مدرسه خوب چیست؟ پاسخ‌های بسیار پراکنده و حتی متضاد و متناقض خواهیم شنید.
برای کمک به والدینی که امسال به‌دنبال مدرسه برای ثبت‌نام فرزند خود هستند در این یادداشت به چند شاخص اشاره‌ای خواهم داشت که امیدوارم بهانه‌ای باشد برای پرداختن کارشناسان و صاحب‌نظران به این موضوع. پیش از پرداختن به شاخص‌ها بد نیست اشاره کنم به گفت‌وگویی که چند سال پیش با چند دانش‌آموز دختر و پسر از مدارس و مقاطع مختلف انجام دادم و در «اعتماد» منتشر شد که حرف مشترک همه آنها این بود که «آموزش و پرورش خوبی نداریم اما معلم و مدرسه خوب پیدا می‌شود» حرف مشترکی که تیتر گفت‌وگو و میزگرد شد تا صدایی باشیم برای دانش‌آموزان بی‌تربیون و بی‌رسانه. حالا با استفاده از این حرف مشترک دانش‌آموزان که تاسف‌بار و تلخ است باید تاکید کنم که مدرسه خوب به معنای واقعی در کشور ما به سختی پیدا می‌شود چرا که همه مدارس تحت مدیریت یک ساختار ناکارآمدی قرار دارند که تا این ساختار اصلاح نشود و سیاست‌ها و رویکردها متحول نشود امیدی به داشتن مدرسه خوب وجود نخواهد داشت اما اگر با این وجود نگرشی نسبی داشته باشیم به قول دانش‌آموزان شرکت‌کننده در میزگرد «اعتماد» می‌توانیم مدرسه خوب پیدا کنیم که به چند شاخص مدرسه خوب به اختصار اشاره می‌کنم.
1- مدیر و مدیریت مدرسه: در ساختار موجود نخستین شاخصی که در خوب و بد یا کارآمد و ناکارآمد بودن مدرسه تعیین‌کننده است مدیر مدرسه و مدیریت متاثر از وی است که در گفت‌وگوی کوتاهی با مدیر مدرسه می‌توان تشخیص داد که سکان‌دار اصلی کانون مدرسه آیا دانش و درکی از تربیت دارد یا نه و آیا نگاه انسانی و علمی به دانش‌آموز دارد یا نه و از سیاست و ایدئولوژی پرهیز می‌کند یا گرفتار آن است و مهم‌تر اینکه آیا فردی جسور و پویا و مشارکت‌جو است یا فردی کلیشه‌ای و بخشنامه‌محور و اطاعت‌پذیر است و به‌طور کلی نگرش‌ها و روش‌های مدیر و مدیریت مدرسه یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی یک مدرسه است.
2- معلمان مدرسه: تردیدی نیست که یک مدیر خوب بدون داشتن معلمانی توانمند که ویژگی‎های شخصیتی و مهارت و دانش معلمی را نداشته باشند کاری از پیش نمی‌برد هر چند عکس آن صادق نیست چرا که متاسفانه معلمان خوب در مدارسی که مدیر خوبی ندارد، نمی‌توانند کارایی لازم را داشته باشند. برای پی بردن به اینکه آیا معلمان یک مدرسه خوب و کارا هستند بهترین راه تحقیق از دانش‌آموزان و والدین مدرسه است و معلمانی که مورد تایید آنها باشند، می‌توانند دلیلی باشند برای اینکه مدرسه مورد نظر می‌تواند مدرسه خوبی باشد.
3- کادر اجرایی مدرسه: برای اجرایی شدن دیدگاه‌های مدیر مدرسه و تبلور یافتن توانمندی‌های معلمان، هر مدرسه نیازمند کادر اجرایی قوی است که پشتیبان کارآمدی باشند برای مدیر و معلمان مدرسه و سایر فعالیت‌های زمینه‌ساز و مکمل را به نحو شایسته‌ای انجام دهند. در میان کادر اجرایی معاونان مدرسه به ویژه معاون آموزشی و انضباطی هر مدرسه نقش کلیدی دارند که با کمی پرس‌وجو از معلمان و دانش‌آموزان و والدین مدرسه می‌توان پی برد که آیا مدرسه از کادر اجرایی توانمندی برخوردار هست یا نه.
4- امکانات و تجهیزات و فضای مناسب: آنچه به نظر می‌رسد مدارس به ویژه مدارس غیرانتفاعی روی آن مانور می‌دهند و متاسفانه والدین هم بیشتر به آن توجه دارند و آن را در اولویت نخست قرار می‌دهند امکانات سخت‌افزاری مدرسه است که هرچند مهم اما در اولویت نخست نیست چرا که آموزش و پرورش امری انسانی و نرم‌افزاری است لذا بعد از برخورداری از مدیر و معلم و کادر اجرایی کارآمد باید به‌دنبال فضا و امکانات و تجهیزات رفت؛ شاخصی که با یک بازدید چند دقیقه‌ای از مدرسه می‌توان متوجه فضاها و امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی و تجهیزات مدرسه شد.

منبع:روزنامه اعتماد 9 خرداد 1401 خورشیدی