مخالفت با واکسن چقدر است؟

یکی از پرسش‌های متعارف این است که آیا همه مردم علاقه‌ای به زدن واکسن دارند؟ اگر نه دلایل آنان چیست؟ و آیا زدن واکسن را باید اجباری کرد؟ این پرسش پیش از اینکه در ایران مطرح شود، در کشورهای غربی با شدت بیشتری طرح شده و حتی کار به درگیری و زد و خورد خیابانی میان موافقان و مخالفان یا با دولت کشیده است. وجود چنین پدیده‌ای اصولا غیرطبیعی نیست. در هر حال وارد کردن یک ماده بیرونی به داخل بدن نیازمند دلایل متقن است. البته به‌طور کلی نوعی فوبیای واکسن همیشه بوده و هست و خواهد بود. فقط هم علیه واکسن نیست، علیه نظریه تکامل، علیه کروی بودن زمین و دفاع از مسطح بودن آن نیز از مجموعه این ایده‌هاست. نمونه این افراد در امریکا عموما از طرفداران ترامپ هستند و در اینجا نیز اغلب آنان طرفدار دین مناسکی و غیرمفهومی‌اند.  در هر حال میزان مخالفت با واکسن کرونا طی یک‌سال گذشته تغییر کرده است. یکی از نظرسنجی‌هایی که در حدود ۱۳ ماه پیش در ۲۷ کشور جهان انجام شد، نشان داد که به‌طور میانگین ۲۶ درصد مردم جهان با زدن واکسن مخالف هستند. البته این رقم در چین بسیار اندک و در روسیه نزدیک به ۵۰ درصد بوده است. این ۲۶ درصد هر کدام دلایل خاص خود را داشته‌اند. بیش از ۵۶ درصدشان از عوارض جانبی واکسن ترس داشته‌اند، ۲۹ درصدشان به اثربخشی آن شک داشته‌اند، تعداد قابل توجهی از بیماری کرونا نگرانی نداشته‌اند و… این نگرش پس از گذشت یک‌سال و زدن واکسن تعدیل شد، زیرا هم اثربخشی آن آشکار شد و هم عوارض آن بسیار ناچیز و در حد صفر بود و هم اینکه خطرات کرونا در این فاصله بیش از گذشته برای مردم جهان مشهود شد.  مردم ایران چه نگاهی به واکسن داشتند یا اکنون دارند؟

اینجا هم مخالفت‌هایی با واکسن هست. مخالفان رسانه و تریبون هم دارند. ضدیت با بدیهیات جزو برنامه‌های آنان است. تنها با رد بدیهیات می‌توانند دیگر سیاست‌های ساده‌لوحانه خود را توجیه کنند. در ایران مخالفت با واکسن قدری از میانگین جهانی کمتر بود. در بهمن سال ۱۳۹۹، نظرسنجی ملی نشان داد که 5/21 درصد مردم علاقه‌ای به زدن واکسن ندارند. البته آن زمان هنوز واکسن در حد مناسبی در جهان استفاده نشده بود. لذا تصوری از اثربخشی آن یا میزان زیانبار بودنش وجود نداشت. این نگرش با همین رقم دقیقا در موج پنجم نظرسنجی پژوهشگاه وزارت فرهنگ در اردیبهشت ۱۴۰۰ تکرار شد. ولی آخرین نظرسنجی انجام شده از سوی ایسپا نشان می‌دهد که این رقم به 2/14 درصد رسیده است. چرا مخالفت کمتر شده؟ طبعا مردم هم اثرات واکسن را دیده‌اند و هم خطرات کووید-۱۹ را بیشتر حس کرده‌اند. کمتر کسی در ایران است که تحت تاثیر فوت یکی از نزدیکان یا آشنایان خود به دلیل کووید قرار نگرفته باشد. به ویژه در موج پنجم که هم بسیار طولانی شده و هم ارقام مرگ و میر بالاست.
در نظرسنجی ایسپا از مردم پرسیده شده که آیا واکسن زده‌اید؟ که 2/14 درصد گفته‌اند تمایلی به زدن واکسن ندارند. ولی این همه ماجرا نیست، زیرا مردم بر اساس واکسن‌های موجود در ایران نظر داده‌اند. لذا در پرسش بعدی از همه پرسیده شده که «اگر قرار بود از میان واکسن‌های موجود در دنیا خودتان انتخاب کنید، کدام را انتخاب می‌کردید؟» در اینجا کسانی که گفته‌اند به هیچ‌وجه واکسن نمی‌زنند، فقط 4/4 درصد است و حدود ۳۰ درصد از مردم نیز نام واکسن‌هایی را برده‌اند که به‌طور رسمی در ایران توزیع و استفاده نمی‌شود. به عبارت دیگر مخالفت با اصل واکسن در ایران خیلی اندک است و اگر هم مخالفتی وجود دارد، در صورت واردات واکسن‌های دیگر، مردم از آنها استفاده خواهند کرد.
اکنون گفته می‌شود که ظرفیت تزریق واکسن در مراکز مربوط، بیش از تقاضای جامعه است و این را به عدم استقبال جامعه از واکسن ربط می‌دهند، در حالی که درست نیست. این ناشی از عدم استقبال نیست. ماه‌های گذشته تقاضا بسیار بالا بود و نباید با آن مقایسه کرد، زیرا عرضه بسیار کم بود و اوضاع مرگ و میر و ابتلا هم خیلی خراب بود. به علاوه انتشار خبر ورود فایزر و جانسون‌اند جانسون، موجب شد که برخی منتظر استفاده از آنها شوند و عجله‌ای برای زدن واکسن نکنند. همچنین عرضه فراوان واکسن موجب شده است که خیال مردم از دسترسی به آن راحت شود و عجله‌ای در زدن واکسن نکنند و منتظر واکسن‌های دیگر بمانند.
البته عوامل دیگری هم در ایران بر این روند اثر منفی گذاشت که مهم‌ترین آن سیاسی کردن واکسن اعم از واردات یا تولید داخل بود. با همه اینها به نظر می‌رسد که برخلاف سر و صدای فراوان عده‌ای، تقاضا برای واکسن زیاد است. مخالفان واکسن هم در خلوت واکسن می‌زنند، ولی منافع آنان در این است که در ظاهر با آن مخالفت کنند. کسانی که علیه پزشکی نوین شعار می‌دهند ولی برای درمان بیماری خود عازم لندن می‌شوند!!

منبع:روزنامه اعتماد 17  مهر 1400 خورشیدی