نوز غبار فتح «مسالمت‌آمیز» کابل توسط طالبان به زمین ننشسته است که این گروه شبه‌نظامی از تشکیل فوری حکومت بر اساس شرایط و مطالبات خودش سخن می‌گوید. این در حالی است که همزمان با این ادعا، سیاستمداران ارشد و رهبران گروه‌های سیاسی مهم افغانستان بر گفت‌وگو برای تشکیل یک حکومت همه‌شمول بر اساس قانون اساسی سخن می‌گویند و در عین حال امرالله صالح، معاون اول اشرف غنی، رییس‌جمهور متواری افغانستان، در ولایت پنجشیر به جریان مقاومت تحت رهبری احمد مسعود پیوسته و مدعی است که بر اساس قانون اساسی به دلیل خالی ماندن کرسی ریاست‌جمهوری، قانونا رییس‌جمهور افغانستان محسوب می‌شود. همزمان در کابل، حامد کرزی، گلبدین حکمتیار و عبدالله عبدالله، شورای هماهنگی رهبران سیاسی افغانستان را برای گفت‌وگو با طالبان در مورد تشکیل دولت آینده افغانستان تشکیل داده‌اند. پازل پیچیده سرنوشت افغانستان از هر زمان دیگر پیچیده‌تر شده است. طالبان اگرچه مدعی است که حاضر به مشارکت با دیگر قوای سیاسی برای حاکمیت است، اما هنوز هیچ نشانه‌ای مبنی بر پذیرش دموکراسی یا حکومت برآمده از انتخابات نشان نداده است، بلکه برعکس سخنگوی دفتر سیاسی این گروه شبه‌نظامی، بر عدم برگزاری انتخابات و لزوم تشکیل فوری حکومت سخن می‌گوید. سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان گفته است: «در حال حاضر، این خلأ است، خلأ قدرت است. وقتی برای هیچ گونه انتخابات حالا وجود ندارد. هیچ قانون اساسی وجود ندارد. یک قانون اساسی جدید تدوین و سپس تصویب خواهد شد. بنابراین، این به معنی کار زیاد است. این کار اما در حال حاضر، نیاز به یک حکومت فراگیر دارد. بنابراین، البته، از طریق گفت‌وگو با این شخصیت‌ها و سیاستمداران و رهبری عالیرتبه ما و بین خودمان، این افراد انتخاب خواهند شد.» به گزارش فارس، یکی از اعضای طالبان به نام وحیدالله هاشمی، تاکید کرده است که در حکومت طالبان هیچ شکلی از سیستم حکومتی دموکراسی وجود نخواهد داشت. برخی مقام‌های طالبان از تشکیل یک شورای حکومتی قبل از تدوین قانون اساسی جدید خبر داده‌اند که رهبری آن به عهده ملا هیبت‌الله رهبر طالبان و یکی از معاونان او باشد. طالبان تاکنون برای ولسوالی‌ها و ولایت‌هایی که تصرف کرده‌اند، والی جدید و تاکنون دست‌کم یک وزیر برای حکومت خود تعیین کرده‌اند. با این حال ساختار حکومت مد نظر طالبان هنوز مشخص نیست. بعد از جنجال‌ها بر سر پایین کشیدن پرچم سه رنگ افغانستان و برافراشتن پرچم امارت اسلامی به جای آن و راهپیمایی‌های یکصد و دومین سالروز استقلال افغانستان با پرچم سه رنگ، طالبان اعلام کرده است که با پرچم افغانستان مشکلی ندارد و قصد تغییر پرچم ندارد. نیروهای طالبان همچنین بعد از انتشار اتهامات استفاده از خشونت توسط نیروهای این گروه بعد از فتح کابل از جمله ترور و گروگان‌گیری افراد خارجی، اعلام کرده هیاتی برای رسیدگی به این اتهامات تعیین کرده است و جلوی چنین اقداماتی از سوی اعضای خود را خواهد گرفت.

خیزش مردمی در پنجشیر

به رغم تسلط طالبان بر بخش عمده خاک افغانستان، ولایت پنجشیر در شمال کابل همچنان تحت سلطه این گروه شبه‌نظامی در نیامده است. احمد مسعود، فرزند احمدشاه مسعود، از رهبران جهادی پیشین افغانستان که دهه‌ها به عنوان سمبل مقاومت در برابر اشغال اتحاد جماهیر شوروی و حاکمیت طالبان بر افغانستان در دهه 1990 شناخته می‌شد، مسوولیت رهبری و هماهنگی گروه‌های مردمی و نظامی برای مقاومت در برابر طالبان را در این ولایت برعهده گرفته است. ولایت پنجشیر به دلیل شرایط جغرافیایی منطقه‌ای مناسب برای مقاومت چریکی محسوب می‌شود و به همین دلیل در طول سال‌های اشغال افغانستان توسط شوروی و در پی آن سلطه اول طالبان بر افغانستان، از سوی احمد شاه مسعود به عنوان مرکز مقاومت انتخاب شده‌ بود و تا پیش از ترور او در سال 2001 از سلطه طالبان در امان مانده‌ بود. حالا فرزند او در کنار برخی سران سیاسی و نظامی افغانستان، بار دیگر این منطقه را برای مقاومت در برابر سلطه طالبان برگزیده‌اند. امرالله صالح، معاون اول رییس‌جمهور پیشین که خود را براساس قانون اساسی جاری افغانستان رییس‌جمهوری قانونی می‌داند، در کنار گروهی از نظامیان ارتش افغانستان در پنجشیر مستقر شده‌اند. نیروهای خیزش مردمی سه شهر در شمال کابل را که در تصرف طالبان بوده، پس گرفته و ۶۰ طالب را نیز کشته یا زخمی کرده‌اند. بسم‌الله خان محمدی، وزیر دفاع دولت اشرف غنی که بر خلاف رییس دولت از کشور فرار نکرده است، در توییتر خود نوشت: نیروهای محلی و مخالف طالبان افغانستان اعلام کردند که مناطق «پل حصار»، «ده صالح» و «بنو» را در بغلان واقع در شمال کابل پس گرفته‌اند. پل حصار ولایت بغلان در همسایگی دره پنجشیر در شمال شرق کابل است که آخرین ولایتی است که هنوز به دست نیروهای طالبان نیفتاده است. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه تایید کرد که یک نیروی مقاومت مسلحانه در افغانستان در حال شکل‌گیری است و کماندوهای افغان آموزش‌دیده توسط نیروهای انگلیسی به مقاومت مسلحانه علیه طالبان در دره پنجشیر ملحق شده‌اند. همچنین گفته می‌شود که منطقه اندراب در بغلان نیز هدف بعدی نیروهای مقاومت افغانستان باشد البته دیگر گزارش‌ها نشان می‌دهد که این منطقه پیش از اینها توسط نیروهای مقاومت افغانستان پس گرفته شده است.

رایزنی‌ها برای تسلیم پنجشیر

رییس‌جمهور پیشین و رییس شورای آشتی ملی افغانستان دیروز با بزرگان ولایت پنجشیر دیدار کردند. عبدالله عبدالله رییس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان و حامد کرزی رییس‌جمهور پیشین افغانستان روز جمعه با گروهی از بزرگان و فرماندهان ولایت پنجشیر که به کابل سفر کرده ‌بودند، دیدار کردند. گزارش دقیقی در مورد جزییات این دیدار منتشر نشده است. عبدالله عبدالله در شبکه اجتماعی فیس‌بوک با انتشار عکسی از این دیدار نوشت: صحبت و تبادل نظر با علما، بزرگان و فرماندهان ولایت پنجشیر. روز شنبه، شبکه خبری الجزیره از ملاقات این هیات با احمد مسعود، فرمانده مقاومت مردمی در پنجشیر خبر داد. به نوشته الجزیره، احمد مسعود شروط خود برای همکاری با طالبان برای تشکیل حکومت جدید را به اطلاع این هیات رسانده است. پیش از این منبعی در طالبان اعلام کرده‌ بود ولایت پنجشیر قادر نیست نیمی از یک روز را هم در مقابل طالبان مقاومت کند. این منبع افزود: اما ما می‌خواهیم این کار به‌صورت مسالمت‌آمیز انجام شود و چنانچه این اتفاق نیفتد، مسوولیت عواقب این تصمیم بر عهده رهبران این منطقه خواهد بود. همزمان ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است که خلیل حقانی از اعضای ارشد طالبان، احمدشاه مسعود را شهید خطاب می‌کند و می‌گوید که جای احمد مسعود در کابینه خالی است.

حکومت جدید با گفت‌وگو یا با انتخابات؟

«ملا عبدالغنی برادر» از بنیانگذاران طالبان و رییس دفتر سیاسی طالبان در قطر با هدف مذاکره برای تشکیل دولت جدید افغانستان وارد کابل شد. او که بعد از ملا هیبت‌الله آخوند، رهبر طالبان، نفر دوم ساختار سیاسی این گروه شناخته می‌شود، پیش از این در دوحه ریاست هیات مذاکره‌کننده افغانستان با نمایندگان امریکا و نمایندگان دولت افغانستان در مورد فرآیند سیاسی را بر عهده داشت. خبرنگار الجزیره به نقل از منبعی در طالبان گفت که عبدالغنی برادر رییس دفتر سیاسی طالبان در قطر، پنجشنبه ‌شب وارد کابل شد و در حال مذاکره برای تشکیل دولت جدید است. ملاعبدالغنی برادر معاون سیاسی طالبان چند روز پیش از قطر عازم «قندهار» در جنوب افغانستان شده بود. ابتدا قرار بود که مذاکرات برای تشکیل دولت جدید در افغانستان در دوحه پایتخت قطر ادامه پیدا کند، اما با ورود ملا عبدالغنی برادر آخوند و هیات 9 نفره همراهش به خاک افغانستان به نظر می‌رسد که ادامه گفت‌وگوها در مورد آینده افغانستان در خاک این کشور ادامه پیدا کند. در طول روزهای گذشته، انس حقانی، از اعضای ارشد گروه تروریستی شبکه حقانی، وابسته به طالبان، مذاکرات با نمایندگان سیاسی ارشد افغانستان را برای تشکیل یک حکومت جدید پیش می‌برد. انس حقانی، برادر ناتنی سراج‌الدین حقانی، رییس کنونی شبکه حقانی و معاون رهبر طالبان، طی یک هفته گذشته با حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین، عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان و گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی افغانستان دیدار و رایزنی کرده است. حامد کرزی، عبدالله عبدالله و گلبدین حکمتیار، به پیشنهاد آقای کرزی، شورایی با عنوان شورای رهبران سیاسی افغانستان برای هدایت گفت‌وگوهای سیاسی با طالبان تشکیل داده‌اند. روز شنبه، عبدالرحمان منصور، سرپرستی که گروه شبه‌نظامی طالبان برای اداره امور کابل، پایتخت افغانستان تعیین کرده است، برای گفت‌وگو به دیدار حامد کرزی و عبدالله عبدالله رفت. براساس بیانیه دفتر رییس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان، در این دیدار، آقای عبدالله بر لزوم حفظ امنیت جانی و مالی شهروندان کابل به سرپرست معرفی‌شده از سوی گروه شبه‌نظامی طالبان برای اداره امور کابل تاکید کرده است.

حکومت شورایی متشکل از اعضای طالبان

اما منابعی در طالبان، قبل از به نتیجه رسیدن گفت‌وگوها از تشکیل شورایی برای حکومت بر افغانستان سخن می‌گویند، شورایی که غالب اعضای آن احتمالا از میان طالبان هستند و رهبری آن بر عهده ملا هیبت‌الله رهبر طالبان و ریاست اجرایی آن بر عهده یکی دیگر از مقام‌های بلندپایه این گروه خواهد بود. وحید‌الله هاشمی، از اعضای بلندپایه طالبان، چهارشنبه گذشته در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز گفته است که این شورای تصمیم‌گیرنده، از سوی ملا هیبت‌الله، رهبر گروه طالبان، رهبری خواهد شد. او در این باره افزوده است: «در آینده درباره اینکه چگونه خواهد بود بحث نشده است، شاید ما شورایی داشته باشیم. رییس شورا، همان‌طورکه شما رییس‌جمهور می‌نامید، ما آن را «رییس الوزرا» می‌گوییم. ما وزیرانی خواهیم داشت و همه وزیران از سوی این شورا و توسط رییس شورا گماشته خواهند شد. امیرالمومنین (معروف به مولوی هیبت‌الله اخندزاده) رهبر ما است- رهبر مذهبی و همچنین سیاست بخشی از دین است. اما او هنوز نقش رییس‌جمهور را بازی نمی‌کند، نقش برجسته‌تری را ایفا می‌کند. ما یک نفر خواهیم داشت، یا شاید معاون او نقش رییس‌جمهور را بازی کند.» این اظهارات در حالی بیان می‌شود که در مورد حیات رهبر طالبان تردیدهایی وجود دارد. ملا هیبت‌الله، از دو سال پیش که شایعه شد در یک حمله هوایی کشته‌ شده است، تاکنون هیچ پیام صوتی یا تصویری منتشر نکرده است و تمامی پیام‌های او به صورت مکتوب از طریق رسانه‌های طالبان بازنشر شده‌اند. با این حال به گزارش فارس، یک مقام طالبان به نام احمدالله وثیق، گفته است که رهبر این گروه زنده است و در شرایط مناسب به کابل سفر خواهد کرد.
طالبان از زمان آغاز تصرف کابل تاکنون چند مقام از جمله سرپرست امور کابل و وزیر فرهنگ و اطلاع‌رسانی خود را معرفی کرده است. ذبیح‌الله مجاهد، در یکی از نخستین اقدامات خود روز گذشته از تشکیل کمیته 3 نفر برای بررسی و رفع مشکلات رسانه‌های افغانستان در کابل خبر داد. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان در توییتر خود نوشت: برای اطمینان بیشتر رسانه‌ها در کابل، یک کمیته 3 نفره تشکیل شده است. وی افزود: یک عضو از کمیسیون فرهنگی، معاون مجمع دفاع از رسانه‌ها و یک پلیس کابل عضو این کمیته بوده و آنها به مشکلات رسانه‌ها در شهر کابل رسیدگی خواهد کردند.

هنوز هیچ کشوری طالبان را به رسمیت نمی‌شناسد

یک هفته پس از سقوط پایتخت افغانستان، هنوز هیچ کشوری برای به رسمیت شناختن حکومت ادعایی امارت اسلامی افغانستان توسط طالبان پا پیش نگذاشته است. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه روز پنجشنبه در یک نشست خبری تاکید کرد که طالبان هنوز بر سراسر افغانستان تسلط ندارد و مسکو آماده است تا فرآیند گفت‌وگو برای تشکیل حکومت آینده افغانستان را از طریق ساز و کار مسکو یا تروییکای توسعه‌یافته با حضور روسیه، چین، امریکا، هندوستان، پاکستان و ایران پیگیری کند. اورسلا ون در لاین رییس کمیسیون اروپا نیز روز شنبه تاکید کرد که اتحادیه اروپا به‌رغم آنکه به تماس‌های فنی خود با طالبان ادامه می‌دهد اما قصد ندارد این گروه را به رسمیت بشناسد.

آخرین خبرهای افغانستان

تلاش جمهوری‌خواهان برای استیضاح بایدن 

منبع: روزنامه اعتماد 31 مرداد 1400 خورشیدی